บันทึกการเรียนครั้งที่ 1

วันจันทร์ ที่ 29 สิงหาคม 2559

ใบปั๊มการมาเรียนของนักศึกษาน่ารักๆจากอาจารย์เบียร์

        เริ่มต้นการเรียนด้วย อาจารย์บอกข้อมูลเรื่องแนวการสอนและเกณฑ์การให้คะเเนน หรือ Course Syllabus วิชาความคิดสร้างสรรค์ และวิธีการสอนคือมีอาจารย์ 2 ท่านที่จะมาร่วมสอนด้วยกันคืออาจารย์เบียร์และอาจารย์จ๋า โดยอาจารย์จ๋าจะเข้าสอนในช่วงภาคปฏิบัติ

               หลังจากพูดคุยกันพอเข้าใจแล้วอาจารย์แจกชีทเพลงภาษาอังกฤษให้นักศึกษาคนละ 1 แผ่น เนื่องจากอาจจำเป็นต้องใช้ในอนาคตหากนักศึกษาได้อยู่ในห้องเรียน English program จะได้นำเพลงไปใช้กับเด็กได้ 

อาจารย์ให้นักศึกษาร้องเพลงและทำท่าประกอบเพลงร่วมกัน โดยอาจารย์ร้องให้ศึกษาฟังก่อน 1 รอบ เพลงมีทั้งหมด 4 เพลง ได้แก่

- เพลงสวัสดี (Hello)

- เพลงอรุณสวัสดิ์ (Good morning)

- เพลงผีเสื้อบิน (Fly Fly the Butterfly)

- เพลงแมงมุมลาย (Incy Wincy spider)

*เพลงนี้เป็นเพลงพื้นฐานที่จำเป็นต้องร้องได้

เข้าสู่เนื้อหาการจัดประสบการณ์ความคิดสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

ความหมายของความคิดสร้างสรรค์ 
Jellen and Urban ความคิดสร้างสรรค์เป็นการคิดอย่างอิสระในเชิงนวัตกรรม จินตนาการ
De Bononความสามารถในการคิดนอกกรอบเพื่อนำมาใช้แก้ปัญหา
อุษณีย์  โพธิสุข กระบวนการทางปัญญาระดับสูงที่ใช้กระบวนการทางความคิดหลายๆ อย่างมารวมกัน เพื่อสร้างสรรค์สิ่งใหม่หรือแก้ปัญหาที่มีอยู่ให้ดีขึ้น และต้องมีอิสรภาพทางความคิด

*จากรูปภาพสองรูป แสดงให้เห็นว่าผู้ที่ไม่ค่อยมีความคิดสร้างสรรค์จะคิดเป็นเส้นตรง เป็นระบบนำมาเชื่อมกัน ส่วนผู้ที่มีความคิดสร้างสรรค์จะคิดจินตนาการ มองรูปวงกลมๆหลายๆวงเป็นรูปภาพๆหนึ่ง

คุณค่าของความคิดสร้างสรรค์
- คุณค่าต่อสังคม
- คุณค่าต่อตนเอง
- ทำให้เกิดความสนุกสนาน เพลิดเพลิน
- ช่วยลดความเครียดทางอารมณ์
- มีความภูมิใจและเชื่อมั่นในตนเอง
- นำมาซึ่งความเป็นผู้นำ
- ตะหนักถึงคุณค่าของตนเอง
- ช่วยส่งเสริมสุนทรียภาพ
- สร้างนิสัยในการทำงานที่ดี
- พัฒนากล้ามเนื้อ
- เปิดโอกาสให้เด็กได้ค้นคว้า ได้ทดลอง ได้ประสบความสำเร็จ

องค์ประกอบของความคิดสร้างสรรค์
Guiford ได้เเบ่งองค์ประกอบของความคิดสร้างสรรค์เป็น 4 ด้าน
1. ความคิดคล่องแคล่ว (Fluency)
•ด้านถ้อยคำ (Word Fluency)
•ด้านการเชื่อมโยงความสัมพันธ์ (Association Fluency)
•ด้านการแสดงออก (Expressional Fluency)
•ด้านการคิด (Ideation Fluency)
คิดเร็ว คิดไว คิดได้เยอะๆ คือ การถามคำถามแล้วตอบได้ทันที
คำถาม เช่น บอกประเทศทั่วโลก 
บอกจังหวัดในประเทศไทย
บอกยี่ห้ออะไรก็ได้
บอกชื่อพันธุ์สุนัข
บอกคำที่มีความหมายตรงกับน้ำ
บอกคำที่มีความหมายตรงกับไฟ
2. ความคิดริเริ่ม (Originality)
•ความคิดแปลกใหม่และแตกต่างไปจากความคิดธรรมดาหรือแตกต่างจากบุคคลอื่น
3. ความคิดยืดหยุ่น (Flexibility)
•ความคิดยืดหยุ่นที่เกิดขึ้นทันที (Spontaneous Flexibility)
•ความคิดยืดหยุ่นทางการดัดแปลง (Adapture Flexibility) 

คิดแก้ปัญหา

4. ความคิดละเอียดลออ (Elaboration)

•ความคิดที่เกี่ยวกับรายละเอียดที่ใช้ในการตกแต่ง

•เพื่อทำให้ความคิดริเริ่มนั้นสมบูรณ์ยิ่งขึ้น

คิดเล็กคิดน้อย คิดจุกจิก คิดรายละเอียดปลีกย่อย

พัฒนาการทางความคิดสร้างสรรค์

Torrance ได้แบ่งออกเป็น 3 ระยะ

แรกเกิด-2ปี มีจินตนาการ สำรวจสิ่งแวดล้อมรอบตัว

2-4 ปี ตื่นตัวกับสิ่งใหม่ ใช้จินตนาการกับการเล่น ยึดตัวเองเป็นศูนย์กลาง ช่วงความสนใจสั้น

4-6 ปี สนุกกับการวางแผน การเล่น การทำงาน ชอบเล่นสมมติเชื่อมโยงสิ่งต่างๆได้ แต่จะเข้าใจเหตุและผลได้ไม่ดีนัก

*ของเล่นของเด็กอนุบาลต้องไม่แบ่งเเยกเพศเด็ก เล่นได้ทั้งหญิงทั้งชาย

ลำดับขั้นของพัฒนาการทางความคิดสร้างสรรค์

Torrance ได้แบ่งเป็น 5 ขั้น

•ขั้นที่ 1 แสดงออกอย่างอิสระทางความคิด ไม่คำนึงถึงคุณภาพ

•ขั้นที่ 2 งานที่ผลิตต้องอาศัยทักษะบางอย่าง

•ขั้นที่ 3 ประดิษฐ์สิ่งใหม่ๆโดยไม่ซ้ำใคร

•ขั้นที่ 4 ปรับปรุงขั้นที่ 3

•ขั้นที่ 5 คิดสิ่งที่เป็นนามธรรมขั้นสูงสุด คิดหลักการใหม่ๆ

ประโยชน์ของความคิดสร้างสรรค์

ก่อให้เกิดสิ่งแปลกใหม่

อำนวยประโยชน์สุขให้แก่บุคคล

ช่วยให้เข้าใจปัญหาและแก้ปัญหาได้ดี

ช่วยให้บุคคลประสบความสำเร็จ

ช่วยให้ปรับตัวได้ดี

แนวคิดทฤษฎีทางความคิดสร้างสรรค์

ทฤษฎีโครงสร้างทางปัญญาของ Guilford อธิบายความสามารถของสมองเป็นแบบจำลอง 3 มิติ

มิติที่ 1 เนื้อหา (ข้อมูลหรือสิ่งเร้าที่เป็นสื่อในการคิด)

ภาพ     สัญลักษณ์

ภาษา    พฤติกรรม

มิติที่ 2 วิธีคิด (กระบวนการทำงานของสมอง)

การรู้และเข้าใจ          การจำ

การคิดแบบอเนกนัย   การคิดแบบเอกนัย    การประเมินค่า

มิติที่ 3 ผลของการคิด (การตอบสนองต่อข้อมูลหรือสิ่งเร้า)

หน่วย             จำพวก

ความสัมพันธ์   ระบบ

การแปลงรูป    การประยุกต์

ทฤษฎี Constructivism

เด็กเรียนรู้เอง

เด็กคิดเอง

ครูกับเด็กเรียนรู้ไปด้วยกัน

สร้างองค์ความรู้ใหม่ด้วยตนเอง

ทฤษฎีของ Torrance   ความคิดสร้างสรรค์เป็นกระบวนการของความรู้สึกต่อปัญหา แล้วรวบรวมความคิดตั้งเป็นสมมติฐาน และเผยแพร่ผลที่ได้จากการทดสอบ

ขั้นที่ 1 การพบความจริง

ขั้นที่ 2 การค้นพบปัญหา

ขั้นที่ 3 การตั้งสมมติฐาน

ขั้นที่ 4 การค้นพบคำตอบ

ขั้นที่ 5 ยอมรับผล

บรรยากาศที่ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์

•เด็กรู้สึกปลอดภัย

•ให้เด็กได้ลองเล่นคนเดียว

•ได้สำรวจ ค้นคว้า และสร้างสรรค์ด้วยตนเอง

•ขจัดอุปสรรค

•ไม่มีการแข่งขัน

•ให้ความสนใจเด็ก

ลักษณะของเด็กที่มีความคิดสร้างสรรค์

มีไหวพริบ        กล้าแสดงออก

อยากรู้อยากเห็น ช่างสังเกต

มีอารมณ์ขัน      มีสมาธิ

รักอิสระ            มั่นใจในตนเอง

อารมณ์อ่อนไหวง่าย   ไม่ชอบการบังคับ

ชอบเหม่อลอย            ซาบซึ้งกับสุนทรียภาพ

มีความวิจิตรพิสดาร      ชอบสร้างแล้วรื้อ รื้อแล้วสร้างใหม่     ใช้เหตุผลในการแก้ปัญหา

Torrance ได้กล่าวถึงลักษณะของกิจกรรมที่ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ไว้ 3 ลักษณะ

ลักษณะที่ 1 ความไม่สมบูรณ์ การเปิดกว้าง  (Incompleteness, Openness)

ลักษณะที่ 2 การสร้างบางอย่างขึ้นมา และนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ (Producing Something and Using It)

ลักษณะที่ 3 การใช้คำถามของเด็ก (Using Pupil Question)

แนวทางการส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ของ Torrance

- ส่งเสริมให้เด็กถาม

- เอาใจใส่ความคิดของเด็ก

- ยอมรับคำถามของเด็ก

- ชี้แนะให้เด็กหาคำตอบด้วยตนเอง

- แสดงให้เด็กเห็นว่าความคิดของเด็กมีคุณค่า

- เปิดโอกาสให้เด็กได้เรียนรู้อยู่เสมอ

- ค่อยเป็นค่อยไป

- ยกย่องชมเชย

- ไม่มีการวัดผล

การตั้งคำถาม 5W1

Who ใคร

- ใครสร้างบ้านด้วยอิฐ

- ใครมาทำลายบ้านลูกหมู

- ใครเป็นพี่ใครเป็นน้อง

- ใครเป็นคนให้ลูกหมูออกมาสร้างบ้านเอง

What อะไร

- ลูกหมูสร้างบ้านด้วยอะไร

- อะไรที่ทำให้ลูกหมูออกมาสร้างบ้าน

- หมาป่าทำอะไรลูกหมู

Where ที่ไหน

- ลูกหมูสร้างบ้านที่ไหน

- ลูกหมูตัวที่ 1 วิ่งไปหลบหมาป่าที่ไหน

When เมื่อไหร่

- หมาป่ามาทำลายบ้านลูกหมูเมื่อไหร่

Why ทำไม

- ทำไมลูกหมูต้องใช้ฟางสร้างบ้าน

- ทำไมหมาป่าต้องมาทำลายบ้านลูกหมู

How อย่างไร

- ลูกหมูสร้างบ้านอย่างไร

- หมาป่าทำลายบ้านลูกหมูอย่างไร

การเป็นครูปฐมวัยต้องรู้จักใช้คำถามเก่งๆ

กิจกรรมการเรียนรู้

                   อาจารย์ให้กระดาษนักศึกษาคนละแผ่นเพื่อทำเครื่องบินของตนเอง เสร็จแล้วให้นำมาเครื่องบินของแต่ละคนมาโยนลงในกล่องที่อาจารย์เตรียมไว้ให้ 

            จากกิจกรรมจะพบว่าเครื่องบินของนักศึกษาร่อนลงในกล่องแค่สองคน อาจารย์อธิบายว่าตอนนี้ความคิดของทุกคนยังอยู่ในกรอบ เราต้องรู้จักออกนอกกรอบบ้าง ตัวอย่างเรื่องนี้คือ เด็กอนุบาลขยำกระดาษเป็นก้อนกลมๆเป็นเครื่องบิน แล้วอธิบายว่า 'เครื่องบินของหนูไม่มีปีกแต่บินได้' เป็นจินตนาการความคิดสร้างสรรค์ของเด็กที่ไม่มีขีดจำกัด

เกมลากเส้นตรง 4 เส้น ผ่านจุดทั้ง 9 จุดโดยไม่ยกปากกา

คิดนอกกรอบ

ความคิดสร้างสรรค์ไม่สามารถบังคับให้เกิดขึ้นได้แต่สามารถส่งเสริมให้เกิดขึ้นได้

               กิจกรรมที่ 2 อาจารย์ให้นักศึกษาจับคู่กัน แล้วแจกกระดาษร้อยปอนด์คู่ละ 1 แผ่น ให้นักศึกษาเลือกสีคนละ 1 เเท่ง แล้วอาจารย์เปิดเพลงแล้วให้ขีดเขียนสีลงไปกระดาษไปตามเพลงที่ครูเปิดจนจบ

*เริ่มด้วยการอธิบายอุปกรณ์หน้าชั้นเรียนก่อนทุกครั้ง

ฟังเพลงโดยใช้ความเงียบและตั้งใจฟัง

ขีดเขียนลงบนกระดาษ

หาจุดที่เชื่อมกัน

เสร็จแล้ว ลองมองดูว่าที่เราขีดเขียนลงไปนั้นเป็นภาพอะไรได้บ้าง

คู่เราคิดว่าเป็นภาพก็อตซิลล่ากำลังสะพายกระเป่าไปโรงเรียนแล้วพ่นไฟออกมา

เมื่อเสร็จครบทุกคู่แล้วก็ออกมานำเสนอผลงาน

ผลงานของกลุ่มพวกเรา

ความรู้ที่ได้รับ

- ได้ร้องเพลงภาษาอังกฤษ เพื่อนำไปใช้ในอนาคต

- ได้ความรู้เรื่องความคิดสร้างสรรค์ ความหมาย ทฤษฎี และองค์ประกอบของความคิดสร้างสรรค์ เพื่อจะได้มีความเข้าใจอย่างถูกต้อง

- ได้ความรู้ในเรื่องการทำกิจกรรมความคิดสร้างสรรค์สำหรับเด็ก คือ กิจกรรมทำเครื่องบิน และกิจกรรมขีดเขียนตามบทเพลง

- สามารถสร้างบรรยากาศในการเรียนรู้ได้เหมาะสมกับเด็ก

ประเมินผล

ประเมินตนเอง เข้าเรียนตรงเวลา ตั้งใจเรียนและตั้งใจทำกิจกรรมวันนี้เป็นอย่างดี ร้องเพลงได้ไพเราะค่ะ ><

ประเมินเพื่อน เพื่อนๆทุกคนให้ตั้งใจเรียน ตั้งใจทำกิจกรรม

ประเมินอาจารย์ อาจารย์เข้าสอนตรงเวลา สร้างบรรยากาศที่อบอุ่นคุ้นเคยให้กับนักศึกษาอยู่เสมอ และอาจารย์ยังมีเทคนิควิธีการสอนที่หลากหลายไม่ว่าจะเป็นการบรรยาย การพูดคุย การทำกิจกรรม การเล่น ทำให้ไม่น่าเบื่อและเรียนได้อย่างสนุก ยิ้มแย้มแจ่มใสตลอดการเรียน น่ารักค่ะ><